Cordycepin là gì? 8+ Công dụng “vàng” cho sức khỏe & cách sử dụng

Cordycepin – một trong những dược chất quý nhất trong đông trùng hạ thảo, đang thu hút sự quan tâm lớn của giới khoa học và y học nhờ những tác dụng tuyệt vời đối với sức khỏe con người.

Vậy Cordycepin là gì? Cordycepin có tác dụng gì? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện và chi tiết về dược chất “vàng” này, từ nguồn gốc, cấu trúc, cơ chế hoạt động cho đến những ứng dụng tiềm năng trong y học và sức khỏe.

Cordycepin là gì?

Cordycepin là một loại nucleoside adenosine tự nhiên, có hoạt tính sinh học mạnh mẽ và được phân lập lần đầu tiên từ nấm Đông Trùng Hạ Thảo vào năm 1950. Kể từ đó, Cordycepin đã thu hút sự chú ý của giới khoa học, bởi tiềm năng dược lý như: khả năng chống ung thư, tăng cường miễn dịch, chống viêm và chống lão hóa.

Cấu trúc & nguồn gốc của cordycepin

Về mặt cấu trúc, Cordycepin rất giống với adenosine – một phân tử quan trọng tham gia vào nhiều quá trình sinh học trong cơ thể. Tuy nhiên, Cordycepin thiếu một nhóm hydroxyl (-OH) ở vị trí 3′ của đường ribose, và chính sự khác biệt nhỏ này đã tạo nên những đặc tính sinh học độc đáo của Cordycepin.

Cordycepin được tìm thấy ở đâu?

Cordycepin được tìm thấy chủ yếu trong các loài nấm thuộc chi Cordyceps, đặc biệt là đông trùng hạ thảo (Cordyceps sinensis và Cordyceps militaris). Đông trùng hạ thảo là một loại nấm dược liệu quý hiếm, được sử dụng trong y học cổ truyền Trung Quốc và Tây Tạng từ hàng trăm năm nay.

Cordycepin và Adenosine: Điểm giống & khác biệt

Như đã đề cập, Cordycepin và adenosine có cấu trúc hóa học gần giống nhau. Sự tương đồng này cho phép Cordycepin can thiệp vào các quá trình mà adenosine tham gia, từ đó tạo ra các tác dụng sinh học đặc biệt.

Tuy nhiên, sự khác biệt về nhóm hydroxyl ở vị trí 3′ khiến Cordycepin không thể được phosphoryl hóa thành adenosine triphosphate (ATP) – nguồn năng lượng chính của tế bào.

Điều này giải thích tại sao Cordycepin có thể ức chế sự phát triển của tế bào ung thư (những tế bào có tốc độ phân chia nhanh) mà không ảnh hưởng quá nhiều đến tế bào khỏe mạnh.

Tác dụng của Cordycepin đối với sức khỏe

Cordycepin được nghiên cứu rộng rãi về tiềm năng dược lý, đặc biệt là khả năng hỗ trợ điều trị ung thư, tăng cường miễn dịch, chống lão hóa và nhiều lợi ích sức khỏe khác. Cụ thể các tác dụng như sau:

1. Cordycepin ức chế sự phát triển của ung thư

Cordycepin được xem là một trong những hoạt chất tự nhiên có khả năng chống ung thư. Nhiều nghiên cứu trong ống nghiệm và trên động vật, đã chứng minh Cordycepin có khả năng ức chế sự phát triển và di căn của nhiều loại tế bào ung thư như:

• Ung thư phổi.
• Ung thư vú.
• Ung thư gan.
• Ung thư đại trực tràng.
• Bệnh bạch cầu.

Cơ chế hoạt động:

Cordycepin ức chế sự phát triển của tế bào ung thư thông qua nhiều cơ chế, bao gồm:

• Ức chế tổng hợp RNA và DNA: Cordycepin can thiệp vào quá trình tổng hợp RNA và DNA, làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư (1).
• Gây ra apoptosis: Cordycepin kích hoạt quá trình apoptosis, dẫn đến sự chết của tế bào ung thư (2).
• Ức chế sự hình thành mạch máu mới: Cordycepin ức chế sự hình thành mạch máu mới (angiogenesis), làm giảm sự cung cấp máu cho khối u (3).

2. Tăng cường hệ miễn dịch

Cordycepin có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus và nấm.

Cơ chế hoạt động:

Cordycepin tăng cường hệ miễn dịch thông qua nhiều cơ chế, bao gồm:

• Kích thích sản xuất cytokine: Cordycepin kích thích sản xuất các cytokine – protein quan trọng trong hệ miễn dịch, giúp điều hòa phản ứng miễn dịch (5).
• Tăng cường hoạt động của tế bào miễn dịch: Cordycepin tăng cường hoạt động của các tế bào miễn dịch như tế bào lympho T và tế bào NK (natural killer) (6). Nhờ đó, Cordycepin giúp cơ thể chống lại vi khuẩn, virus, nấm, đồng thời giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Ức chế phản ứng viêm: Cordycepin có tác dụng chống viêm, giúp giảm các triệu chứng viêm nhiễm (7).

Ứng dụng tiềm năng:

• Hỗ trợ điều trị các bệnh nhiễm trùng: Cordycepin có thể được sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, virus và nấm.
• Tăng cường sức đề kháng sau phẫu thuật hoặc ốm dậy: Cordycepin giúp cơ thể phục hồi nhanh hơn sau phẫu thuật hoặc ốm dậy.
• Hỗ trợ điều trị các bệnh tự miễn: Cordycepin có thể giúp điều hòa hệ miễn dịch, giảm triệu chứng của các bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ.

3. Cordycepin chống lão hóa

Cordycepin có tác dụng chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do, làm chậm quá trình lão hóa.

Cơ chế hoạt động:

Cordycepin chống oxy hóa thông qua nhiều cơ chế, bao gồm:

• Trung hòa gốc tự do: Cordycepin trực tiếp trung hòa các gốc tự do, ngăn chặn chúng gây tổn thương tế bào (8).
• Tăng cường hoạt động của các enzyme chống oxy hóa: Cordycepin kích thích hoạt động của các enzyme chống oxy hóa trong cơ thể, như superoxide dismutase (SOD) và catalase (9).
• Ức chế quá trình peroxy hóa lipid: Cordycepin ức chế quá trình peroxy hóa lipid – quá trình oxy hóa các chất béo trong màng tế bào, gây tổn thương tế bào (10).

Ứng dụng tiềm năng:

• Chống lão hóa da: Cordycepin có thể giúp làm chậm quá trình lão hóa da, giảm nếp nhăn, tăng độ đàn hồi cho da.
• Cải thiện sức khỏe tim mạch: Cordycepin giúp bảo vệ tim mạch khỏi tác hại của gốc tự do, giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
• Hỗ trợ điều trị bệnh Alzheimer: Cordycepin có thể giúp bảo vệ tế bào thần kinh, làm chậm quá trình tiến triển của bệnh Alzheimer.

4. Bảo vệ tim mạch

Cordycepin có nhiều tác dụng có lợi cho sức khỏe tim mạch (11) như:

• Giúp giảm mức cholesterol toàn phần và cholesterol xấu (LDL), đồng thời tăng mức cholesterol tốt (HDL).
• Cordycepin có tác dụng hạ huyết áp, giúp kiểm soát huyết áp cao.
• Ức chế sự kết tập tiểu cầu, giúp ngăn ngừa hình thành cục máu đông – nguyên nhân gây đột quỵ và nhồi máu cơ tim.

5. Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường

Hoạt chất Cordycepin giúp kiểm soát đường huyết ở người bệnh tiểu đường (12) nhờ các cơ chế sau:

• Cordycepin giúp tế bào nhạy cảm hơn với insulin – hormone điều hòa đường huyết.
• Cordycepin ngăn chặn quá trình gluconeogenesis – quá trình sản xuất glucose từ các chất khác trong gan.
• Cordycepin kích thích gan và cơ sản xuất glycogen – dạng lưu trữ glucose trong cơ thể.

Các tác dụng khác của Cordycepin

Ngoài các tác dụng chính đã nêu, Cordycepin còn được nghiên cứu về tiềm năng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý khác, bao gồm:

• Bệnh thận: Cordycepin bảo vệ thận khỏi tổn thương do các yếu tố độc hại (13).
• Bệnh gan: Cordycepin hỗ trợ chức năng gan, bảo vệ gan khỏi tổn thương (14).
• Hen suyễn: Cordycepin giúp giảm viêm đường thở, cải thiện chức năng phổi (15).

Tổng kết chung về chế hoạt động của cordycepin

Cordycepin tác động lên cơ thể thông qua nhiều cơ chế phức tạp, bao gồm:

• Ức chế tổng hợp DNA và RNA: Cordycepin có cấu trúc tương tự adenosine, do đó, nó có thể cạnh tranh với adenosine trong quá trình tổng hợp DNA và RNA, dẫn đến ức chế sự phát triển của tế bào, đặc biệt là tế bào ung thư.
• Kích hoạt apoptosis (chết tế bào theo chương trình): Cordycepin có thể kích hoạt các con đường tín hiệu apoptosis, dẫn đến sự tự hủy diệt của tế bào ung thư.
• Điều hòa hệ miễn dịch: Cordycepin có thể tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch bằng cách kích thích sản xuất và hoạt động của các tế bào miễn dịch, đồng thời ức chế phản ứng viêm.
• Chống oxy hóa: Cordycepin có khả năng “bắt giữ” và trung hòa các gốc tự do, bảo vệ tế bào khỏi tác hại của quá trình oxy hóa.
• Điều hòa các con đường tín hiệu tế bào: Cordycepin có thể tác động lên nhiều con đường tín hiệu tế bào quan trọng, bao gồm con đường mTOR, AMPK và NF-κB, từ đó điều hòa các quá trình sinh học trong cơ thể.

Hàm lượng Cordycepin trong trong đông trùng hạ thảo là bao nhiêu?

Hàm lượng dược chất Cordycepin trong đông trùng hạ thảo có sự khác biệt rõ rệt giữa loại tự nhiên và nuôi trồng.

• Đối với đông trùng hạ thảo tự nhiên: Cordycepin đạt 169-250mg/100 gram dược liệu.
• Đối với đông trùng hạ thảo nuôi trồng nhân tạo: Cordycepin đạt 110-162mg/100 gram dược liệu. Tương đương đạt khoảng 60 – 70% với Đông trùng hạ thảo tự nhiên.

Tuy nhiên, vì khai thác quá mức, nguồn cung cấp đông trùng hạ thảo tự nhiên đang dần cạn kiệt và giá thành rất cao.

Dù hàm lượng Cordycepin trong đông trùng hạ thảo nuôi trồng thấp hơn, nhưng phương pháp nuôi trồng hiện đại cho phép kiểm soát điều kiện môi trường, giúp cải thiện hàm lượng Cordycepin và chất lượng sản phẩm.

Các yếu tố ảnh hưởng đến hàm lượng Cordycepin:

• Phương pháp nuôi trồng: Thành phần dinh dưỡng của môi trường nuôi cấy và phương pháp nuôi trồng có thể ảnh hưởng đến đặc tính và hàm lượng hoạt chất của đông trùng hạ thảo.
• Loại côn trùng ký chủ: Loài côn trùng được sử dụng để nuôi trồng đông trùng hạ thảo cũng ảnh hưởng đến lượng Cordycepin. Ví dụ, loại giống và chất lượng của con nhộng dùng để nuôi cấy nấm nhộng trùng thảo sẽ quyết định hàm lượng dược chất cordycepin có cao hay không.
• Hàm lượng axit béo: Hàm lượng axit béo trong côn trùng ký chủ cũng ảnh hưởng đến lượng Cordycepin được tạo ra. Ví dụ, axit oleic, một axit béo chính trong côn trùng, có thể làm tăng lượng Cordycepin được tạo ra.

Đông Trùng Hạ Thảo nuôi trồng có ưu điểm: 

• Giá thành rẻ hơn
• Dễ kiểm soát chất lượng 
• Sản xuất với số lượng lớn
• Không gây ảnh hưởng đến môi trường

Do đó, nó đang trở thành giải pháp thay thế bền vững và tiềm năng cho nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

Tìm hiểu thêm:

• Đông trùng hạ thảo nuôi trồng nhân tạo là gì? Có tốt không? Gá bao nhiêu?

Cách sử dụng và liều lượng dùng Cordycepin

Cordycepin thường được sử dụng dưới dạng thực phẩm chức năng chiết xuất từ đông trùng hạ thảo, có thể dưới dạng bột, viên nang hay chiết xuất lỏng.

Liều lượng sử dụng Cordycepin phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:

• Mục đích sử dụng (phòng ngừa, hỗ trợ điều trị bệnh)
• Độ tuổi
• Tình trạng sức khỏe
• Hàm lượng Cordycepin trong sản phẩm.

Liều lượng khuyến cáo thông thường:

• Đối với đông trùng hạ thảo khô: từ 1 đến 3 gram/ ngày
• Chiết xuất: 500-1000 mg Cordycepin/ ngày.

Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng Cordycepin, đặc biệt nếu bạn đang mang thai, cho con bú, mắc bệnh lý nền hoặc sử dụng các loại thuốc khác, vì Cordycepin có thể tương tác với một số thuốc, đặc biệt là thuốc chống đông máu và thuốc ức chế miễn dịch.

Các tác dụng phụ của Cordycepin thường nhẹ và hiếm gặp như: rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy hoặc khô miệng.

Tìm hiểu thêm:

• Tác dụng phụ của đông trùng hạ thảo là gì? 13 điều cần lưu ý

Địa chỉ mua Cordycepin uy tín, chất lượng

Hiện nay ở Việt Nam để mua riêng chiết xuất cordycepin tương đối khó. Do vậy cách đơn giản nhất là sử dụng đông trùng hạ thảo. Bạn nên chọn sản phẩm đông trùng hạ thảo từ các nhà cung cấp uy tín, có nguồn gốc rõ ràng và được kiểm nghiệm chất lượng.

Dược Thảo Mailands là đơn vị uy tín hàng đầu trong lĩnh vực nuôi trồng và phân phối đông trùng hạ thảo tại Việt Nam. Đông trùng hạ thảo cam kết mang đến cho khách hàng những sản phẩm chất lượng cao nhất, được chứng nhận bởi các tổ chức trong nước và quốc tế như: OCOP, GMP, FDA Hoa Kỳ.

Kết luận

Cordycepin, hoạt chất quý giá từ Đông Trùng Hạ Thảo, đang ngày càng khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực y học. Với tiềm năng ứng dụng rộng rãi trong điều trị và phòng ngừa nhiều loại bệnh tật, Cordycepin hứa hẹn sẽ mang đến những đột phá mới cho y học tương lai, góp phần nâng cao sức khỏe và chất lượng cuộc sống cho con người.

Tài liệu tham khảo:

1. Cordycepin: A bioactive metabolite with therapeutic potential

2. Synergistic property of cordycepin in cultivated Cordyceps militaris-mediated apoptosis in human leukemia cells

3. Cordycepin Suppresses Endothelial Cell Proliferation, Migration, Angiogenesis, and Tumor Growth.

4. Cordycepin enhances the immune response by promoting T cell proliferation and cytokine production.

5. Role of Cordycepin and Adenosine on the Phenotypic Switch of Macrophages via Induced Anti-inflammatory Cytokines

6. Cordycepin Enhances the Cytotoxicity of Human Natural Killer Cells against Cancerous Cells

7. Anti-inflammatory effects of cordycepin: A review

8. Cordycepin: A natural antioxidant with therapeutic potential.

9. Cordycepin attenuates age-related oxidative stress and ameliorates antioxidant capacity in rats

10. The Protective Effect of Cordycepin on D-Galactosamine/Lipopolysaccharide-Induced Acute Liver Injury

11. Cordycepin protects against cardiovascular disease by reducing cholesterol and improving endothelial function.

12. Cordycepin improves glucose metabolism and insulin sensitivity in diabetic rats.

13. Cordycepin protects against renal injury by inhibiting inflammation and oxidative stress.

14. Cordycepin protects against liver injury by inhibiting inflammation and apoptosis.

15. Cordycepin alleviates airway hyperreactivity in a murine model of asthma by attenuating the inflammatory process

Tìm hiểu các loại dược chất khác trong đông trùng hạ thảo:

Polysaccharides là gì? Đặc điểm – Cấu Trúc – Tác Dụng

Adenosine là gì? Tác dụng quý giá cho sức khỏe & làm đẹp

Selen là chất gì ? Tác dụng của Selen đối với cơ thể ?