Nấm mũ tử thần – Loài nấm độc nhất thế giới

Nấm mũ tử thần hay nấm tử thần là loại nấm cực độc. Nó là nguyên nhân gây ra hơn 90% vụ ngộ độc nấm, khiến nhiều người tử vong nhất trên toàn thế giới. Trong bài viết hôm nay, Dược thảo Mailands sẽ cung cấp những thông tin hữu ích về nấm mũ tử thần. Từ đó, bạn có thể dễ dàng nhận biết và tránh ăn phải loại nấm độc này.

Nấm mũ tử thần là gì?

Nấm mũ tử thần hay nấm tử thần có tên khoa học là Amanita phalloides. Nấm độc thuộc họ Amanitaceae (bộ Agaricales). Đây là loại nấm nguy hiểm nhất đối với con người. Nó là nguyên nhân của phần lớn các vụ ngộ độc nấm trên toàn thế giới, một số trong đó được chứng minh là gây tử vong.

• Loài: Amanita phalloides.
• Chi: Amanita.
• Họ: Amanitaceae.
• Bộ: Agaricales.

Nấm mũ tử thần, giống như nhiều loại nấm, là loại nấm rễ cộng sinh và hình thành mối quan hệ cộng sinh với rễ cây. Nấm khai thác khả năng quang hợp của cây chủ, sử dụng sợi nấm mịn giống như rễ của nó để hút đường từ rễ. Đổi lại, nấm tử thần giúp cây hấp thụ các chất dinh dưỡng như phốt pho và nitơ từ đất. Nấm còn có thể làm tăng khả năng chịu hạn và kháng bệnh của cây.

Tìm hiểu thêm: Nấm độc là gì? 9 loại nấm độc chết người cần tránh xa

Nấm mũ tử thần mọc ở đâu?

Nấm mũ tử thần có nguồn gốc từ Châu Âu, loại nấm này mọc phổ biến khắp lục địa cũng như trên Quần đảo Anh. Trong một thời gian dài, nấm tử thần cũng được cho là loài thực vật bản địa ở các khu vực khác. Cho đến khi các nhà nghiên cứu Hoa Kỳ chứng minh rằng nấm mũ tử thần đã được đưa đến Bắc Mỹ trên rễ cây nhập khẩu với những bằng chứng lịch sử và DNA. Hiện nay, nấm tử thần bị coi là một loài xâm lấn ở mọi châu lục ngoại trừ Nam Cực.

Nấm mũ tử thần thường được tìm thấy mọc gần các cây lá rộng như cây sồi, bạch dương và cây du. Tuy nhiên, ở miền đông Hoa Kỳ, nấm tử thần thường gắn liền với cây thông. Lý do có thể là vì ở Bờ Đông Hoa Kỳ mọc một chủng Amanita phalloides hơi khác hoặc do sự cạnh tranh với các loài nấm Amanita bản địa trong khu vực.

Nấm mũ tử thần có đặc điểm gì?

Hình dáng bên ngoài của nấm mũ tử thần khá giống với các loài nấm không độc khác. Chính vì vậy nấm dễ bị nhầm lẫn và làm tăng số vụ ngộ độc ngoài ý muốn.

• Mũ nấm Amanita phalloides có nhiều màu sắc: từ vàng lục đến nâu, rám nắng và đôi khi có màu trắng. Mũ nấm có thể có ánh kim loại theo thời gian hoặc phơi khô. Mũ có đường kính từ khoảng 4 đến 16 cm. Ban đầu, nấm mũ tử thần đầu có hình tròn hoặc hình bầu dục, nở ra thành mặt phẳng theo thời gian.
• Thịt bên trong có màu trắng và không đổi màu khi thái lát.
• Nấm non được bao phủ hoàn toàn bởi một lớp màng xung quanh – lớp màng sau trở thành bao gốc nấm khi nấm trưởng thành và nở ra phần mũ. Bao gốc nấm không phải lúc nào cũng rõ ràng trên mặt đất và đôi khi chỉ có thể được xác định bằng cách đào toàn bộ cây nấm lên.

• Nấm mũ tử thần có một lớp vòng trên cuống (thân) của nấm như một chiếc váy.
• Bản thân cuống nấm có màu trắng hoặc hơi vàng và dài khoảng 4 đến 18 cm. Cuống nấm tương đối đều hoặc đôi khi thon dần lên trên với đường kính từ 1 đến 3 cm.
• Phiến nấm ở mặt dưới mũ nấm có màu trắng, nằm sát nhau, không dính vào cuống.
• Các bào tử nhẵn và có hình elip, bào tử có màu trắng.
• Nấm mũ tử thần có mùi dễ chịu khi nấm còn non, nhưng mùi hôi dần theo thời gian.
• Những người vô tình ăn phải nấm tử thần mô tả nó có vị rất ngon, mặc dù nó có chất độc chết người và cần được xử lý cẩn thận và không được ăn trong bất kỳ trường hợp nào.

Vì sao nấm mũ tử thần là loài nấm độc nhất thế giới?

Amanita phalloides là một loại nấm cực độc, gây chết người. Nấm mũ tử thần được cho là nguyên nhân gây ra cái chết của Hoàng đế La Mã Charles VI và có thể cả Hoàng đế La Mã Claudius.

Độc tính

Nấm mũ tử thần chứa ba loại độc tố chính: amatoxin, phallotoxin và virotoxin. Người ta vẫn chưa biết chức năng của chất độc đối với tự nhiên là gì.

Đối với người, amatoxin ngăn chặn việc sản xuất DNA, dẫn đến suy gan và thận và nếu không được điều trị sẽ hôn mê và tử vong. Một cây nấm có thể chứa lượng độc tố gấp nhiều lần lượng độc tố có thể gây tử vong. Chỉ ăn một miếng nấm nhỏ cũng đủ giết chết một người trưởng thành. Chất độc không thể bị triệt tiêu bằng cách đun sôi, nấu, đông lạnh hoặc làm khô nấm. Chất nhuộm màu được sử dụng trong chẩn đoán y tế (indocyanine green) đã chữa khỏi ngộ độc mũ nấm tử thần ở chuột nhưng vẫn chưa được thử nghiệm trên người.

Dễ nhầm lẫn

Nhiều người bị ngộ độc do ăn nấm mũ tử thần là vì họ đã nhầm lẫn loại nấm này với các loại nấm ăn được phổ biến khác. Ví dụ, nấm đồng thông thường (Agaricus campestris), nấm rơm ăn được (Volvariella volvacea) là hai loại nấm phổ biến ở châu Á.

Do nấm mũ tử thần tiếp tục lan rộng sang các khu vực mới nên người dân ở một khu vực nhất định có thể chưa biết đến sự hiện diện của nấm độc.

Triệu chứng

Các triệu chứng ngộ độc nấm mũ tử thần bao gồm buồn nôn, đau bụng, nôn mửa và tiêu chảy, gây mất nước nếu không được điều trị kịp thời. Các triệu chứng bắt đầu trong vòng 6 đến 24 giờ sau khi ăn phải – đủ lâu để nhiều người không liên tưởng bệnh của họ là do việc ăn nấm. Uống đủ nước giúp giảm bớt các triệu chứng, đôi khi khiến nạn nhân trì hoãn việc điều trị y tế.

Trong trường hợp nặng, người bị ngộ độc có thể hạ huyết áp, nhịp tim nhanh, hạ đường huyết và rối loạn axit-bazơ. Tình trạng có thể trở nên nghiêm trọng sau hai đến ba ngày, bao gồm vàng da, tiêu chảy, mê sảng, co giật và hôn mê do suy gan tối cấp và bệnh não gan. Suy thận và rối loạn đông máu có thể xuất hiện trong giai đoạn này. Các biến chứng đe dọa tính mạng bao gồm tăng áp lực nội sọ, xuất huyết nội sọ, viêm tụy, suy thận cấp và ngừng tim. Trường hợp tử vong thường xảy ra từ sáu đến mười sáu ngày sau khi bị ngộ độc.

Điều trị

Khi bị ngộ độc nấm tử thần, điều trị y tế kịp thời là việc rất cần thiết để ngăn ngừa tổn thương cơ quan gây tử vong. Phương pháp điều trị điển hình bao gồm:

• Dùng than hoạt tính hoặc rửa dạ dày.
• Bù nước và điện giải tích cực.
• Trong một số trường hợp có thể cần phải ghép gan.

Cây kế sữa (Silybum marianum) đã được nghiên cứu như một phương pháp điều trị khả thi, vì nó ngăn chặn chất độc lưu thông trong gan, giúp thận có thời gian lọc chất độc.

Tìm hiểu thêm: Nấm độc đỏ – Những điều bạn cần biết

Kết luận

Nấm mũ tử thần (nấm tử thần) với tên khoa học Amanita phalloides có vẻ ngoài khá giống với nhiều loại nấm thông thường khác, thậm chí có hương vị khá ngon. Tuy nhiên, loại nấm này cực độc, gây nôn mửa, co giật, tổn thương gan nghiêm trọng và thậm chí tử vong.

Hi vọng những chia sẻ trên đây của Dược thảo Mailands sẽ giúp bạn có thêm những thông tin hữu ích để nhận biết và tránh ăn phải loại nấm mũ tử thần này.